«Δεν ξέρω πώς καταφέρνω να μην έχω ποτέ χρόνο», ανέφερε ο Στέργιος* στην τελευταία μας συνεδρία με απόγνωση. «Είναι σαν ο χρόνος να ξεγλιστράει μέσα από τα χέρια μου και είμαι μονίμως στο τρέξιμο. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς γίνεται αυτό και τι κάνω λάθος…»
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν αυτό που περιέγραφε ο πελάτης μου. Για κάποιους το πρόβλημα είναι η οργάνωση του χρόνου τους: πώς ιεραρχούν τις προτεραιότητές τους, ανάλογα με την ώρα που έχουν στη διάθεσή τους. Άλλοι δυσκολεύονται να υπολογίσουν το χρόνο που μπορεί να τους πάρει κάποια εργασία, με αποτέλεσμα να προσπαθούν να στριμώξουν πολλά πράγματα σε μικρό χρονικό διάστημα. Κατά συνέπεια, αφήνουν ανολοκλήρωτες εργασίες, οι οποίες συσσωρεύονται όσο περνάει ο χρόνος. Άλλοι πάλι προτιμούν να αφιερώνουν το χρόνο τους σε πράγματα που τους είναι ευχάριστα, με αποτέλεσμα να αναβάλλουν αυτά που τους δυσκολεύουν ή δεν τους ευχαριστούν.
Έρευνες έχουν δείξει ότι ο τρόπος με τον οποίο ο καθένας αντιλαμβάνεται το χρόνο επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί σε σχέση με αυτόν. Συχνά οι άνθρωποι έχουν μια γραμμική αντίληψη του χρόνου, χωρίζοντάς τον σε αρχή, μέση και τέλος. Τα πράγματα στη ζωή, όμως, δεν είναι γραμμικά. Για παράδειγμα, όταν ξεκινάμε μια καινούρια δουλειά, η αρχή δεν είναι η πρώτη μέρα στην καινούρια δουλειά. Για να σηματοδοτήσουμε ένα νέο ξεκίνημα, πρέπει να πάμε ακόμα πιο πίσω: όταν μαθαίνουμε για την καινούρια δουλειά, θα βοηθήσει να οραματιστούμε τον εαυτό μας στον καινούριο ρόλο, να σκεφτούμε το πώς θα συστηθούμε στους νέους μας συναδέλφους την πρώτη μέρα, και να φανταστούμε τους τρόπους με τους οποίους θα επιτύχουμε στην καινούρια δουλειά μας.
Μετά τον ενθουσιασμό ενός νέου ξεκινήματος, έρχεται το μέσο. Κάποιοι άνθρωποι, ενώ ξεκινάνε με ενέργεια, στη μέση των εργασιών τους, ‘κολλάνε’ και μπορεί να τα παρατήσουν. Για να ξεπεράσουμε το βαρετό κομμάτι της μέσης, ειδικά σε εργασίες που δεν είναι πάντα ευχάριστες, υπάρχουν διάφορες στρατηγικές που μπορεί να βοηθήσουν: βάζουμε συγκεκριμένους, μικρούς στόχους και δεσμευόμαστε σε σημαντικούς μας ανθρώπους ότι θα επιμείνουμε να τους πετύχουμε, ιεραρχούμε τις προτεραιότητές μας και μένουμε σε αυτές, δεν προσπαθούμε να πετύχουμε τα πάντα μονομιάς. Επιπλέον, είναι σημαντικό να είμαστε επιεικείς με τον εαυτό μας και να μην αυτο-μαστιγωνόμαστε, ώστε να μένουμε κινητοποιημένοι στους στόχους μας. Κι εδώ, όμως, η πορεία δεν είναι γραμμική. Αντίθετα, πριν φτάσουμε στο στάδιο του μέσου είναι βοηθητικό να έχουμε καταστρώσει ήδη τη στρατηγική που θα ακολουθήσουμε, γεγονός που ενισχύει την κινητοποίηση.
Με ανάλογο τρόπο, τα παραπάνω ισχύουν και σε έναν άλλο τομέα, αυτόν των σχέσεων. Μετά τον ενθουσιασμό της αρχής στη σχέση, πώς κρατάμε τη συναισθηματική επαφή ζωντανή και αποφεύγουμε τη βαρετή ρουτίνα; Η σχέση μοιάζει με ένα ζωντανό οργανισμό, που χρειάζεται φροντίδα, ανεξαρτήτως χρόνου. Έτσι, είναι σημαντικό το ζευγάρι να προλαμβάνει τη φυσική φθορά που έρχεται με το πέρασμα του χρόνου, προγραμματίζοντας πράγματα που θα κρατήσουν τη σχέση ζωντανή: ρομαντικά ραντεβού για δύο, εκπλήξεις για το άλλο μέλος του ζευγαριού, εκδήλωση μικρών πράξεων αγάπης.
Το τέλος ή το κλείσιμο των καταστάσεων τείνει να επηρεάζει αρκετά τους ανθρώπους. Μόνο και μόνο γνωρίζοντας ότι κάτι είναι κοντά στο να τελειώσει αλλάζει την προοπτική με την οποία το βιώνουμε. Για παράδειγμα, ένας άνδρας 49 ετών είναι πιο πιθανό να κινητοποιηθεί και να ξεκινήσει γυμναστήριο από ό,τι ένας άνδρας 50 ετών. Παρά τη διαφορά ενός χρόνου, το γεγονός ότι αλλάζει η δεκαετία παίζει σημαντικό ρόλο στην ενεργοποίηση. Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο τελειώνει κάτι επηρεάζει τη μνήμη μας για τη συγκεκριμένη εμπειρία, τη συγκέντρωσή μας, καθώς και τη συναισθηματική μας κατάσταση. Ένας άσχημος χωρισμός εντυπώνεται περισσότερο στη μνήμη μας, επαναφέρει συναισθήματα θυμού ή θλίψης για το άλλο πρόσωπο και μας κάνει να εστιάζουμε στο τι μας είπε στην τελευταία μας συνάντηση.
Ειδικότερα όσον αφορά στη συναισθηματική κατάσταση, η αίσθηση του χρόνου επηρεάζεται από το πώς νιώθουμε και κατ’επέκταση επηρεάζεται και η συμπεριφορά μας. Όλοι μας έχουμε βιώσει ότι ο χρόνος κυλάει αργά, όταν είμαστε σε μια βαρετή ομιλία, ή ότι ο χρόνος κυλάει γρήγορα, όταν περνάμε καλά, ή ότι ο χρόνος μοιάζει να σταματάει, όταν θαυμάζουμε ένα φαντασμαγορικό φαινόμενο, όπως το Βόρειο Σέλας. Τελικά, το σημαντικό είναι να χρησιμοποιούμε το χρόνο που έχουμε, ώστε να επιτυγχάνουμε στα πράγματα που επιλέγουμε και να απολαμβάνουμε όσο γίνεται τη ζωή μας. Με το να συνειδητοποιήσουμε ότι ο χρόνος μας είναι συγκεκριμένος, έχουμε ήδη κάνει μια καλή αρχή.
*Το όνομα έχει αλλαχθεί, για να προστατευτεί η ταυτότητα του ατόμου.